Seyhan Akıncı – Yiğit Sertdemir tiyatro evrenimizin en özel isimlerinden birisi. Birfazlaca mükafata sahip Sertdemir, İBB Kent Tiyatroları’nın bu döneme damga vuran iki oyunu “Cadı Kazanı” ve “Tartuffe”te direktör olarak çıkıyor karşımıza. Tiyatro salonlarının dolup taşması ile ilgili, “İcra ettiğimiz sanatın icracıları olarak gerekliliğimizle ilgili büyük bir yüzleşme yaşadık” diyen Sertdemir, tiyatro yapma biçimi olarak “birbiri için oynamanın” değerinin altını çiziyor. Biz de oyuncu, müellif ve direktör Yiğit Sertdemir ile Sadabad Sahnesi’nde bir ortaya geldik ve tiyatro üzerine söyleştik.
İBB Kent Tiyatroları’nın bu döneminin imza dönemlerden biri olduğu konuşuluyor. Tiyatro kozmosunun bir üyesi ve bir tiyatro seyircisi olarak siz nasıl değerlendirirsiniz?
Pandemiden çıktığımız için büyük bir açlık, tuhaf bir mahrumluk da var. Bir yanıyla fazlaca müthiş bir yanıyla gereken bir yüzleşme de… İcra ettiğimiz sanatın icracıları olarak gerekliliğimizle ilgili büyük bir yüzleşme yaşadık. O denli bir müddetçten geçtik ki mesleği yapamamanın ya da varoluşumuzu gerçekleştiremememizin haricinde bir de bize olan gereksinimle yüzleştik. Bu bence hoş bir tokattı. Yaşanan bütün ıstıraplardan bağımsız söylüyorum. O denli bir müddetçten geldiğimiz için hem oyuncularda tıpkı vakitte izleyicilerde gördüğüm şey bir açlık hissi. Artık enteresan bir kavuşma, bir vuslat hâli içerisindeyiz. Kent Tiyatroları da klasikleri ön plana alarak fazlaca kıymetli bir başlık attı.
”Cadı Kazanı”nın prömiyeri daha sonrası “Siz bana yeni bir ömür lütfettiniz” diye yazdınız toplumsal medya hesabınızda. Bunu açabilir misiniz?
“Cadı Kazanı” özelinde söylüyorum prova sürecinde o kadar özel bir vakit paylaştık ki nitekim benim sıfırlandığım, öldüğüm ve bir daha doğduğum bir şeye dönüştü. “Yaşam, Tanrı’nın en büyük lütfudur bize”, Arthur Miller’ın oyundaki cümlesi. Ben de takıma “Siz de bana bir ömür lütfettiniz” derken aslında birazcık bunu kastettim. Beni bir daha doğurdunuz; yeni bir bilgiyle, yeni bir şefkatle sarmaladınız. Bunu söylemek istedim. Ben yıllardır daima bu biçimde tiyatro yapmaya çalışıyorum. Daima grup ruhu, ortak akıl, birbiri için orada olmak, partnerin için oynamak… Daima o denli yaptığım için de yalnızca buna inanıyorum. Yalnızca buna inandığım için de memnunum.
Bazı yazarlarla, direktörlerle tanışırız lakin onları bu tanışmadan hayli daha sonra anlarız sıklıkla… Sizin Molière ile tanışma ve onu manaya serüveniniz nasıl şekillendi?
Ben Molière’e gülmezdim doğrusu, neyin komik olduğunu da anlamazdım. Biraz yavan gelirdi. Ki benim tiyatroya başlama serüvenimin kahramanları Zeki-Metin, Nejat Uygur üzere aslında Molière’in tiyatrosunun da ortasında olduğu o geniş halk tiyatrosu dediğimiz komedyanın da bulunduğu yerden kaynaklanıyor. Ona karşın niçinse gülemediğim bir cihandı. Okudukça, hayatı anlamaya başladıkça, periyodu öğrenmeye uğraş ettikçe, yaşadıkça, arızalarımız çok, yaralarımız belirginleştikçe bende de güldürüyü ve Molière’i algılama biçimi farklılaştı. Hâlâ o komik görünen şeyler bana komik gelmese de gülmeye başladığım yer -Molière’in acısını da anladığımı düşündüğüm yerden söylüyorum- acıyı sağaltmak için var olan bir şeye dönüştü. Acılarımızı birbirimizle gülerek güzelleştiriyoruz. Bunu idrak edince işler farklılaşmaya başladı. Molière’e de farklı bakmaya başladım. Molière’in bendeki serüveni büyümemle birlikte gerçekleşti.
Siz bu can yakıcı güldürüyü sahnelerken neler deneyimlediniz?
“Tartuffe”te bir lisan tercihi var. Daha kalın sınırlı ve acı. Acının üstünü örtmek için o kadar hayli çiziyoruz ki kalınlaşıyor. Bu yüzden acıtıcı bir güldürüsü var. Oyunda bir feminist okuma uğraşı de var. Tartuffe karakteri ile konutun kızının evlendirilme uğraşı bir çocuk gelin olayıdır. Kahkaha attığımız şeyin canımızı yakan yerleri olduğu aşikâr. Ian Coates, “Tragedya rahiplerin, komedya soytarıların tiyatrosu” der. Molière de enikonu soytarıca bir oyun inşa etmiş ancak her soytarıda olduğu üzere acıklı bir tarafı var ve gerçeği söylemekten de geri durmuyor.
“Bunu yapabileceğine ne orta ikna oldu?”
Tiyatrolarda bir vuslat hâlinden bahsettiniz. Bir de cep telefonu olmadan oyun izleyememe hâllerimiz var…
Bu dehşetli bir şey. yıllardir uğraştığımız, dozu giderek artan bir şey. Asu Maro epey hoş bir benzetme ile yazmıştı, “Artık seyretmek için değil seyredilmek için gelen bir seyirci var” diye. Bu da seyirciyi seyirci olmaktan çıkarıp izlenilen, izlenmek isteyene dönüştürüyor. Bunda pandeminin getirdiği tesir kuşkusuz var. Meskenden çıkılmadı, çeşitli platformlarda sinema ve diziler izlendi. Seyirci konutunda elinde kumandasıylaymış üzere her şeyi yapabileceğini düşünüyor. Oyun esnasında bir görüntü ya da fotoğraf çekmiş ve kimi tiyatrocular bunu paylaşıyor. Bu paylaşımı yapınca o hakkı vermiş oluyorsun. Sahnedeki yaratıya saygısızlık lakin bunu nasıl anlatabileceğimize dair nitekim şaşkınız. Yurt haricinde oyun izleme bahtım oldu, birebir sorun var. Telefonu çalıyor ve açıp “Oyundayım” diyor. Bunu yapabileceğine ne orta ikna oldu seyirci, onu çözemiyorum.
“Orhan Veli’ye selam çakmış olduk”
”Tartuffe”ün en özel yanlarından biri de Orhan Veli çevirisiyle sahneleniyor oluşu… Orhan Veli’nin şiirlerini Emrah Can Yaylı besteledi. Biraz da oyundaki Orhan Veli tesirinden konuşalım…
Reji üzerine düşünürken koreograf Özge Midilli ve oyunun müziklerini yapan Emrah Can Yaylı ile buluştuğumuzda konutun bir orkestrası olacağını söylemiş oldum. O kadar zenginler ki meskene orkestra tutmuşlar. Bu epey güzellerine gitti. Orhan Veli çevirisi olunca Emrah’a “Acaba Orhan Veli şiirlerini mi bestelesen?” dedim. Bu fikir onu hayli heyecanlandırdı. Şiirlerini taramaya başladık. Şiirleri buldukça dedi ki “Orhan Veli herbiçimde ‘Tartuffe’ çevirirken bu şiirleri yazdı” O kadar örtüşüyor ki… Güya oyun için yazılmış birtakım şiirleri. İki üç hafta içerisinde Emrah tüm şiirleri bestelemişti. ötürüsıyla Molière’in 400. yaşını kutlarken Orhan Veli’ye de selam çakmış olduk.
İBB Kent Tiyatroları’nın bu döneminin imza dönemlerden biri olduğu konuşuluyor. Tiyatro kozmosunun bir üyesi ve bir tiyatro seyircisi olarak siz nasıl değerlendirirsiniz?
Pandemiden çıktığımız için büyük bir açlık, tuhaf bir mahrumluk da var. Bir yanıyla fazlaca müthiş bir yanıyla gereken bir yüzleşme de… İcra ettiğimiz sanatın icracıları olarak gerekliliğimizle ilgili büyük bir yüzleşme yaşadık. O denli bir müddetçten geçtik ki mesleği yapamamanın ya da varoluşumuzu gerçekleştiremememizin haricinde bir de bize olan gereksinimle yüzleştik. Bu bence hoş bir tokattı. Yaşanan bütün ıstıraplardan bağımsız söylüyorum. O denli bir müddetçten geldiğimiz için hem oyuncularda tıpkı vakitte izleyicilerde gördüğüm şey bir açlık hissi. Artık enteresan bir kavuşma, bir vuslat hâli içerisindeyiz. Kent Tiyatroları da klasikleri ön plana alarak fazlaca kıymetli bir başlık attı.
”Cadı Kazanı”nın prömiyeri daha sonrası “Siz bana yeni bir ömür lütfettiniz” diye yazdınız toplumsal medya hesabınızda. Bunu açabilir misiniz?
“Cadı Kazanı” özelinde söylüyorum prova sürecinde o kadar özel bir vakit paylaştık ki nitekim benim sıfırlandığım, öldüğüm ve bir daha doğduğum bir şeye dönüştü. “Yaşam, Tanrı’nın en büyük lütfudur bize”, Arthur Miller’ın oyundaki cümlesi. Ben de takıma “Siz de bana bir ömür lütfettiniz” derken aslında birazcık bunu kastettim. Beni bir daha doğurdunuz; yeni bir bilgiyle, yeni bir şefkatle sarmaladınız. Bunu söylemek istedim. Ben yıllardır daima bu biçimde tiyatro yapmaya çalışıyorum. Daima grup ruhu, ortak akıl, birbiri için orada olmak, partnerin için oynamak… Daima o denli yaptığım için de yalnızca buna inanıyorum. Yalnızca buna inandığım için de memnunum.
Bazı yazarlarla, direktörlerle tanışırız lakin onları bu tanışmadan hayli daha sonra anlarız sıklıkla… Sizin Molière ile tanışma ve onu manaya serüveniniz nasıl şekillendi?
Ben Molière’e gülmezdim doğrusu, neyin komik olduğunu da anlamazdım. Biraz yavan gelirdi. Ki benim tiyatroya başlama serüvenimin kahramanları Zeki-Metin, Nejat Uygur üzere aslında Molière’in tiyatrosunun da ortasında olduğu o geniş halk tiyatrosu dediğimiz komedyanın da bulunduğu yerden kaynaklanıyor. Ona karşın niçinse gülemediğim bir cihandı. Okudukça, hayatı anlamaya başladıkça, periyodu öğrenmeye uğraş ettikçe, yaşadıkça, arızalarımız çok, yaralarımız belirginleştikçe bende de güldürüyü ve Molière’i algılama biçimi farklılaştı. Hâlâ o komik görünen şeyler bana komik gelmese de gülmeye başladığım yer -Molière’in acısını da anladığımı düşündüğüm yerden söylüyorum- acıyı sağaltmak için var olan bir şeye dönüştü. Acılarımızı birbirimizle gülerek güzelleştiriyoruz. Bunu idrak edince işler farklılaşmaya başladı. Molière’e de farklı bakmaya başladım. Molière’in bendeki serüveni büyümemle birlikte gerçekleşti.
Siz bu can yakıcı güldürüyü sahnelerken neler deneyimlediniz?
“Tartuffe”te bir lisan tercihi var. Daha kalın sınırlı ve acı. Acının üstünü örtmek için o kadar hayli çiziyoruz ki kalınlaşıyor. Bu yüzden acıtıcı bir güldürüsü var. Oyunda bir feminist okuma uğraşı de var. Tartuffe karakteri ile konutun kızının evlendirilme uğraşı bir çocuk gelin olayıdır. Kahkaha attığımız şeyin canımızı yakan yerleri olduğu aşikâr. Ian Coates, “Tragedya rahiplerin, komedya soytarıların tiyatrosu” der. Molière de enikonu soytarıca bir oyun inşa etmiş ancak her soytarıda olduğu üzere acıklı bir tarafı var ve gerçeği söylemekten de geri durmuyor.
“Bunu yapabileceğine ne orta ikna oldu?”
Tiyatrolarda bir vuslat hâlinden bahsettiniz. Bir de cep telefonu olmadan oyun izleyememe hâllerimiz var…
Bu dehşetli bir şey. yıllardir uğraştığımız, dozu giderek artan bir şey. Asu Maro epey hoş bir benzetme ile yazmıştı, “Artık seyretmek için değil seyredilmek için gelen bir seyirci var” diye. Bu da seyirciyi seyirci olmaktan çıkarıp izlenilen, izlenmek isteyene dönüştürüyor. Bunda pandeminin getirdiği tesir kuşkusuz var. Meskenden çıkılmadı, çeşitli platformlarda sinema ve diziler izlendi. Seyirci konutunda elinde kumandasıylaymış üzere her şeyi yapabileceğini düşünüyor. Oyun esnasında bir görüntü ya da fotoğraf çekmiş ve kimi tiyatrocular bunu paylaşıyor. Bu paylaşımı yapınca o hakkı vermiş oluyorsun. Sahnedeki yaratıya saygısızlık lakin bunu nasıl anlatabileceğimize dair nitekim şaşkınız. Yurt haricinde oyun izleme bahtım oldu, birebir sorun var. Telefonu çalıyor ve açıp “Oyundayım” diyor. Bunu yapabileceğine ne orta ikna oldu seyirci, onu çözemiyorum.
“Orhan Veli’ye selam çakmış olduk”
”Tartuffe”ün en özel yanlarından biri de Orhan Veli çevirisiyle sahneleniyor oluşu… Orhan Veli’nin şiirlerini Emrah Can Yaylı besteledi. Biraz da oyundaki Orhan Veli tesirinden konuşalım…
Reji üzerine düşünürken koreograf Özge Midilli ve oyunun müziklerini yapan Emrah Can Yaylı ile buluştuğumuzda konutun bir orkestrası olacağını söylemiş oldum. O kadar zenginler ki meskene orkestra tutmuşlar. Bu epey güzellerine gitti. Orhan Veli çevirisi olunca Emrah’a “Acaba Orhan Veli şiirlerini mi bestelesen?” dedim. Bu fikir onu hayli heyecanlandırdı. Şiirlerini taramaya başladık. Şiirleri buldukça dedi ki “Orhan Veli herbiçimde ‘Tartuffe’ çevirirken bu şiirleri yazdı” O kadar örtüşüyor ki… Güya oyun için yazılmış birtakım şiirleri. İki üç hafta içerisinde Emrah tüm şiirleri bestelemişti. ötürüsıyla Molière’in 400. yaşını kutlarken Orhan Veli’ye de selam çakmış olduk.