Merkator haritalarda Brezilya ve Alaska birebir boyutta gösterilirken, uzmanlar gerçekte Brezilya’nın, Alaska’nın 5 katı büyüklüğünde olduğunu söylüyor. Tıpkı haritalarda Grönland ile Afrika da tıpkı büyüklükte görünüyor lakin aslında Afrika 14 kat daha büyük. Türkiye ise haritada göründüğünün tersine tüm İskandinav ülkelerinin toplamından daha büyük.
Dünya haritalarında epeyce sayıda farklı iz düşüm usulü kullanılıyor ve bunların her biri farklı hesaplama tekniklerine dayanıyor. Düz bir yere aktarılan Dünya haritalarındaki kusurların niçinlerini ve Türkiye’de hangi haritanın daha hayli kullanıldığını Yıldız Teknik Üniversitesi (YTÜ) Harita Mühendisliği Kısmı dekan yardımcısı Prof. Dr. Fatih Gülgen anlattı;
YÜZDE YÜZ HAKİKAT DÜNYA HARİTASI YOK
“Dünya haritaları, ülkelerin formüllerini, yerini, pozisyonunu, başınızda canlandırmaya çalışan bir irtibat aracı olarak düşünülebilir. Dünya küreye benzeyen bir form olduğundan bu hali harita düzlemine açarken bir harita kenar sonu oluşturmak ve Dünya üstündeki bir noktayı haritanın merkezi olarak göstermek zorundasınız. Küreyi tek bir atakta düzleme açamayacağınız için bir şeyleri de deforme etmek durumundasınız. Yüzde yüz gerçek bir harita yoktur. Kullanılan iz düşüm tekniğine bağlı olarak bu tip yanlışların görünmesi çok doğal bir durum. En gerçek haritalar en büyük ölçekli haritalardır. Küçük bir bölgede 1/1000 ölçekli harita mümkün olan en doğrularındandır. Zira globalliğin tesirinden uzaktır. Büyük bir bölgeyi küçük ölçekli bir haritaya sığdırmaya çalıştığınızda bu sefer küre yapının tesirinden dolayı haritalardaki yanlışlar da artar. Bu niçinle farklı bilim insanları farklı harita projeksiyon formları önermişlerdir.
KUTUPLARA GİTGİDE KUSUR ARTIYOR
Örneğin bir lastik topu kesip açmak ve kenarlar elde etmek istediniz. Direkt onu düz bir yerin üzerine yapıştırmaya çalıştığınızda bütünlük ortadan kalkar. Kestiğiniz yerde şayet bir ülke, kuzeyinde de diğer bir ülke var ise ve ortası yırtılırsa ikisi birbirine komşu üzere görünmeyecektir. O niçinle biçimi deforme etmek, haritalandırma yaparken Dünya’yı bir lastiği geriyormuş üzere germek gerekir. Bütünlüğü korumak için gerince de birtakım ülkeler gerçek boyutundan daha büyük yahut daha küçük görülür. Merkator haritadaki bu büyük farklara bakınca, Ekvator bölgesine yakın noktalarda kusurlar minimumken kutuplara gitgide bu yanılgılar azamiye ulaşır. Zira Dünya’nın etrafında Ekvator’a paralel bir silindir biçimi referans alınmıştır. O silindirin Dünya’ya teğet olduğu Ekvator kısmında kusurlar azdır. Kuzey Kutbu’nda o kadar büyük bir deformasyon var ki; küçük bir nokta, Ekvator uzunluğunda bir çizgi halinde gösterilir. Bu haritada Kuzey Kutup noktası artık bir nokta değil ekvator uzunluğunda bir yatay çizgidir. Ülkeler içindeki farklılıklar da bundan kaynaklanır.
ÖNCE DENİZCİLER ARTIK GOOGLE KULLANIYOR
Merkator projeksiyonun popülerliği Google’ın da o yolu kullanıyor olmasıyla arttı lakin burada asıl maksat tüm dünyayı göstermek değil. Bu projeksiyonun özelliği prosedürleri yani kuzeyinizde, güneyinizde ne olduğunu mümkün olduğunca gerçekçi göstermesi. Merkator harita denizciler için fazlaca fonksiyonel. Evvelden denizciler rotalarını hareketlerini belirlerken, ellerindeki harita ve pusula birbirine emsal açıda olduğu için bu projeksiyonu tercih ediyorlardı. Koordinatları yeri pozisyonu hesaplaması epey kolay olduğu için Google’ın da bunu tercih ettiğini düşünüyorum.
TÜRKİYE’DE ROBİNSON PROJEKSİYONU HAKİM
Türkiye’de haritalar, Harita Genel Müdürlüğü tarafınca denetim edilir ve basılır. Harita Genel Müdürlüğü Dünya haritalarını göstermek için Robinson projeksiyonu kullanıyor. Yayınevlerinin bastığı haritalar sıklıkla Robinson projeksiyonuyla basılmıştır. Her haritada yanılgı var lakin görsel manada baktığımızda Robinson tekniği Dünya’nın haline daha uygun üzere gözüküyor.
Kırtasiyelerde eğitim malzemesi olarak satılan kürelere model olarak baktığınızda modüllerin yapıştırılmasıyla Dünya’nın bütününün oluşturulduğunu görüyoruz. Kürenin üzerinde olduğu için ondaki kusur ölçüsü düzlem üstündeki haritaya nazaran epey daha düşüktür.”
Dünya haritalarında epeyce sayıda farklı iz düşüm usulü kullanılıyor ve bunların her biri farklı hesaplama tekniklerine dayanıyor. Düz bir yere aktarılan Dünya haritalarındaki kusurların niçinlerini ve Türkiye’de hangi haritanın daha hayli kullanıldığını Yıldız Teknik Üniversitesi (YTÜ) Harita Mühendisliği Kısmı dekan yardımcısı Prof. Dr. Fatih Gülgen anlattı;
YÜZDE YÜZ HAKİKAT DÜNYA HARİTASI YOK
“Dünya haritaları, ülkelerin formüllerini, yerini, pozisyonunu, başınızda canlandırmaya çalışan bir irtibat aracı olarak düşünülebilir. Dünya küreye benzeyen bir form olduğundan bu hali harita düzlemine açarken bir harita kenar sonu oluşturmak ve Dünya üstündeki bir noktayı haritanın merkezi olarak göstermek zorundasınız. Küreyi tek bir atakta düzleme açamayacağınız için bir şeyleri de deforme etmek durumundasınız. Yüzde yüz gerçek bir harita yoktur. Kullanılan iz düşüm tekniğine bağlı olarak bu tip yanlışların görünmesi çok doğal bir durum. En gerçek haritalar en büyük ölçekli haritalardır. Küçük bir bölgede 1/1000 ölçekli harita mümkün olan en doğrularındandır. Zira globalliğin tesirinden uzaktır. Büyük bir bölgeyi küçük ölçekli bir haritaya sığdırmaya çalıştığınızda bu sefer küre yapının tesirinden dolayı haritalardaki yanlışlar da artar. Bu niçinle farklı bilim insanları farklı harita projeksiyon formları önermişlerdir.
KUTUPLARA GİTGİDE KUSUR ARTIYOR
Örneğin bir lastik topu kesip açmak ve kenarlar elde etmek istediniz. Direkt onu düz bir yerin üzerine yapıştırmaya çalıştığınızda bütünlük ortadan kalkar. Kestiğiniz yerde şayet bir ülke, kuzeyinde de diğer bir ülke var ise ve ortası yırtılırsa ikisi birbirine komşu üzere görünmeyecektir. O niçinle biçimi deforme etmek, haritalandırma yaparken Dünya’yı bir lastiği geriyormuş üzere germek gerekir. Bütünlüğü korumak için gerince de birtakım ülkeler gerçek boyutundan daha büyük yahut daha küçük görülür. Merkator haritadaki bu büyük farklara bakınca, Ekvator bölgesine yakın noktalarda kusurlar minimumken kutuplara gitgide bu yanılgılar azamiye ulaşır. Zira Dünya’nın etrafında Ekvator’a paralel bir silindir biçimi referans alınmıştır. O silindirin Dünya’ya teğet olduğu Ekvator kısmında kusurlar azdır. Kuzey Kutbu’nda o kadar büyük bir deformasyon var ki; küçük bir nokta, Ekvator uzunluğunda bir çizgi halinde gösterilir. Bu haritada Kuzey Kutup noktası artık bir nokta değil ekvator uzunluğunda bir yatay çizgidir. Ülkeler içindeki farklılıklar da bundan kaynaklanır.
ÖNCE DENİZCİLER ARTIK GOOGLE KULLANIYOR
Merkator projeksiyonun popülerliği Google’ın da o yolu kullanıyor olmasıyla arttı lakin burada asıl maksat tüm dünyayı göstermek değil. Bu projeksiyonun özelliği prosedürleri yani kuzeyinizde, güneyinizde ne olduğunu mümkün olduğunca gerçekçi göstermesi. Merkator harita denizciler için fazlaca fonksiyonel. Evvelden denizciler rotalarını hareketlerini belirlerken, ellerindeki harita ve pusula birbirine emsal açıda olduğu için bu projeksiyonu tercih ediyorlardı. Koordinatları yeri pozisyonu hesaplaması epey kolay olduğu için Google’ın da bunu tercih ettiğini düşünüyorum.
TÜRKİYE’DE ROBİNSON PROJEKSİYONU HAKİM
Türkiye’de haritalar, Harita Genel Müdürlüğü tarafınca denetim edilir ve basılır. Harita Genel Müdürlüğü Dünya haritalarını göstermek için Robinson projeksiyonu kullanıyor. Yayınevlerinin bastığı haritalar sıklıkla Robinson projeksiyonuyla basılmıştır. Her haritada yanılgı var lakin görsel manada baktığımızda Robinson tekniği Dünya’nın haline daha uygun üzere gözüküyor.
Kırtasiyelerde eğitim malzemesi olarak satılan kürelere model olarak baktığınızda modüllerin yapıştırılmasıyla Dünya’nın bütününün oluşturulduğunu görüyoruz. Kürenin üzerinde olduğu için ondaki kusur ölçüsü düzlem üstündeki haritaya nazaran epey daha düşüktür.”