Seyhan Akıncı – Federico Garcia Lorca’nın yazdığı son oyunu “Bernarda Alba’nın Evi”nden çıkan yesyeni bir metin “Bernarda”… Proje No 2’nin oyunu “Bernarda”nın seyahati pandemi daha sonrası fısıltının gücüyle kulaktan kulağa yayılıyor bugünlerde. Tiyatrodan konuşuluyorsa kelam kesinlikle “Bernarda”da beş başka karaktere hayat veren Özge Arslan’a geliyor. Çok özel performansını, yazdığı ve söylemiş olduği İspanyolca müziklerin yanı sıra danslarıyla da süslüyor. Toplumsal normların tiranlığının temsilcisi Bernarda’nın bir arada yaşadığı kızlarına uyguladığı cinsiyetçi baskı bayan vücudunun tarihi konusunda bir hayli şey söylüyor. Sahnede paletindeki tüm renkleri kusursuzca sergileyen Özge Arslan ile buluştuk ve “Bernarda”nın konutundan çıkıp salonlara taşan kıssasını konuştuk.
“Bernarda”nın kıssası 2019’da pandemiden çok kısa bir süre evvel başlıyor. Ve pandemiyle birlikte yalnızca 10 oyun oynanmışken sekteye uğruyor. Bu sancılı yol alıştan başlayalım….
“Bernarda”yı yazmaya karar verdiğimizde epey heyecanlanmıştık. Başta huzursuz olmuştum. Uzun yıllar kalabalık takımlarla çalıştıktan daha sonra tek başıma sahnede var olmaya çalışmak biraz ürkütücüydü. “Bernarda”daki beş karakteri ayırt edilebilir özelliğe sahip bir biçimde var edebilmek güçtü o an için. Direktörümüz Can Ali Çalışandemir yapabileceğime ikna etti beni. Arkadaşlarım, annem hatta patili dostum Püsür’e kadar bir sürü dayanak ve hoş hislerle bu yola çıktık. 10’uncu oyunumuzu oynadık ve pandemi başladı. Yasaklar kalkıp hayat hareketlenmeye başlayınca “Acaba oynasak mı?” diye sorgulamaya başladık. İki sene boyunca ne prova yaptık ne bir ortaya gelebildik ne de üzerine yanlışsız düzgün konuşabildik. Pandemiden daha sonra birinci oyunumu Van’da oynadım. Ve sahneyi, oyunumu ne kadar fazlaca özlediğimi hatırladım.
“Bernarda” kendi ortasında devinimi olan karakterler barındırıyor. Öteki yandan oyun iki yıllık bir kesintiye uğradığı için sizin içinizde de bir dönüşüm yaşandı. 2019’daki Özge değilsiniz. Metinle kurduğunuz bağda ne üzere devinimler yaşandı?
Hem bedensel olarak birebir vakitte sesimle ilgili yapabileceklerim konusunda epey çalışkan olduğumu düşünüyorum. Çok üzerine giderim bir şeyin. Şayet bir hareket içerisinde değilsem de başımın ortasında daima yoğururum. Oyundan uzak kaldığım vakit içinderda oyunu hayli düşündüm. Başımın ortasında hayli döndürdüm öyküleri. Çekilmiş bir görüntümüz vardı, onu izleyip neleri eksik neleri fazla yaptığımla, neleri tam olarak oturtamadığımla, geçişlerin tam olup olmadığıyla ilgili bir sürü tefekkürde bulundum kendimle ilgili. Aslında oyun oynamıyor olmak, oyuna devam etmemek değildi. Oyunu başımın ortasında daima demledim, dönüştürdüm, bir daha ele aldım, kendimi eleştirdim. Acayip bir seyahatti. Tek başıma üzere görünen fakat aslında oyundaki beş farklı karakterle hemhâl olduğum bir müddetçti.
Oyunda müzisyen yanınızla da tanışıyoruz. dediğiniz kesimlerin altında sizin imzanız var. Lorca’nın şiirlerinden mi ilham aldınız?
Karakterlerin ortasında bulunduğu his durumları ve hâlleri üzerinden “Acaba bir müzik söylese ne söyler ya da nasıl söyler?” diye sorguladım. Martirio’nun yalnızca “Madre/anne” diyor olması annesinin zorba kimliğini, konuttaki ve onun üstündeki tesirini ortaya koyuyor. Anne faktörü fazlaca kıymetli oyunda. Genel olarak anne ve Ay’dan bahsediyorum. Zira Lorca da Ay’dan epeyce bahseder. Sanki karakterler nasıl bir melodinin ortasında kendilerini var ederler, diye düşündüm ve aktı, geldi. Oyunun başındaki ve finaldeki ağıt da birebir biçimde. Yalnızca bir oyuncu olarak sahnede olmanın dışında meraklarımı bu karakterler üzerinden nasıl ehlîleştirebilirim, kendimi nasıl yenilerim, bildiğim şeylerden arınıp yeni bir bilginin içine nasıl girer ve orayı tecrübelerim üzere bir merakla var olduğum için müziği de dansı da kalem tutmayı da getirdi…
Oyunu izlediğim akşam salondan dayanılmaz bir tepki aldı performansınız. Nasıl bir etkileşim yaşadığınız?
yaşamımda atladığım birtakım boyutlar var. İdrakla ilgili. Algılayabilmek ve kalple ilgili. Manevi bilgiden bahsediyorum. Bu seyirciyle aramdaki etkileşimle fazlaca oluyor. İzlendiğimi biliyor olarak izliyor olmam sorunu… O detayda epeyce fazla kıssa var. Onlarla uğraşmayı aslına bakarsanız fazlaca seviyorum. Ben orada bir oyuncu ve insan olarak kalben ve idrak açısından manevî açıdan bir boyut atlıyorum. Bu boyut atlama sorunu bana şunu öğretti, “Benim varlığım yok galiba”. Sahnede Özge’yi tanımıyorum. O denli biri yok. Sahiden yok. Özge’nin orada kendini feda etme sorunu var. Tahminen de bütün oyuncularda olması gereken. Kendimi ortadan kaldırdığım surece bu işi yapabilirim. Zira ben orada aslında izleyenlerin idrakına, kalbine, ruhuna hizmet ediyorum. Ferdi hiç bir şey yok. Kendimi öne koyamam, geriye de atamam. Lakin ortadan kaldırabilirim. Kendimi ortadan kaldırdığım anda işte o güç, o temas, o alışveriş, o sevecenlik var oluyor.
“Acımasız gerçeklikte fantezi”
Son periyotlarda hayli fazla tek kişilik bayan oyunları izliyoruz. Bu eğilimi nasıl yorumluyorsunuz?
Bu artış kuvvetli lakin sanki neyin gücü diye de sorguluyor muyuz? Hangi boşluğu doldurmaya çalışıyoruz? Bayan sıkıntılarıyla ilgili güya hiç bir vakit çözülemeyecekmiş üzere daima dönüp dolaşan, tekrar eden bir sürü kıssa var. Bunlar çözülmediği sürece bayan oyunları ve bayan sıkıntısı çoğalmaya devam edecek. Bu hem bir taraftan kuvvetli geliyor bana hem bir yandan epeyce üzücü… Keşke oynadığımız oyunlarla, yaptığımız sinemalarla bir biçimde bir şeyleri değiştirebiliyor olsaydık. Çok üzülerek söylüyorum ortasında olduğumuz acımasız gerçeklikte artık fantezi üzere gelmeye başladı.
“Bernarda”nın kıssası 2019’da pandemiden çok kısa bir süre evvel başlıyor. Ve pandemiyle birlikte yalnızca 10 oyun oynanmışken sekteye uğruyor. Bu sancılı yol alıştan başlayalım….
“Bernarda”yı yazmaya karar verdiğimizde epey heyecanlanmıştık. Başta huzursuz olmuştum. Uzun yıllar kalabalık takımlarla çalıştıktan daha sonra tek başıma sahnede var olmaya çalışmak biraz ürkütücüydü. “Bernarda”daki beş karakteri ayırt edilebilir özelliğe sahip bir biçimde var edebilmek güçtü o an için. Direktörümüz Can Ali Çalışandemir yapabileceğime ikna etti beni. Arkadaşlarım, annem hatta patili dostum Püsür’e kadar bir sürü dayanak ve hoş hislerle bu yola çıktık. 10’uncu oyunumuzu oynadık ve pandemi başladı. Yasaklar kalkıp hayat hareketlenmeye başlayınca “Acaba oynasak mı?” diye sorgulamaya başladık. İki sene boyunca ne prova yaptık ne bir ortaya gelebildik ne de üzerine yanlışsız düzgün konuşabildik. Pandemiden daha sonra birinci oyunumu Van’da oynadım. Ve sahneyi, oyunumu ne kadar fazlaca özlediğimi hatırladım.
“Bernarda” kendi ortasında devinimi olan karakterler barındırıyor. Öteki yandan oyun iki yıllık bir kesintiye uğradığı için sizin içinizde de bir dönüşüm yaşandı. 2019’daki Özge değilsiniz. Metinle kurduğunuz bağda ne üzere devinimler yaşandı?
Hem bedensel olarak birebir vakitte sesimle ilgili yapabileceklerim konusunda epey çalışkan olduğumu düşünüyorum. Çok üzerine giderim bir şeyin. Şayet bir hareket içerisinde değilsem de başımın ortasında daima yoğururum. Oyundan uzak kaldığım vakit içinderda oyunu hayli düşündüm. Başımın ortasında hayli döndürdüm öyküleri. Çekilmiş bir görüntümüz vardı, onu izleyip neleri eksik neleri fazla yaptığımla, neleri tam olarak oturtamadığımla, geçişlerin tam olup olmadığıyla ilgili bir sürü tefekkürde bulundum kendimle ilgili. Aslında oyun oynamıyor olmak, oyuna devam etmemek değildi. Oyunu başımın ortasında daima demledim, dönüştürdüm, bir daha ele aldım, kendimi eleştirdim. Acayip bir seyahatti. Tek başıma üzere görünen fakat aslında oyundaki beş farklı karakterle hemhâl olduğum bir müddetçti.
Oyunda müzisyen yanınızla da tanışıyoruz. dediğiniz kesimlerin altında sizin imzanız var. Lorca’nın şiirlerinden mi ilham aldınız?
Karakterlerin ortasında bulunduğu his durumları ve hâlleri üzerinden “Acaba bir müzik söylese ne söyler ya da nasıl söyler?” diye sorguladım. Martirio’nun yalnızca “Madre/anne” diyor olması annesinin zorba kimliğini, konuttaki ve onun üstündeki tesirini ortaya koyuyor. Anne faktörü fazlaca kıymetli oyunda. Genel olarak anne ve Ay’dan bahsediyorum. Zira Lorca da Ay’dan epeyce bahseder. Sanki karakterler nasıl bir melodinin ortasında kendilerini var ederler, diye düşündüm ve aktı, geldi. Oyunun başındaki ve finaldeki ağıt da birebir biçimde. Yalnızca bir oyuncu olarak sahnede olmanın dışında meraklarımı bu karakterler üzerinden nasıl ehlîleştirebilirim, kendimi nasıl yenilerim, bildiğim şeylerden arınıp yeni bir bilginin içine nasıl girer ve orayı tecrübelerim üzere bir merakla var olduğum için müziği de dansı da kalem tutmayı da getirdi…
Oyunu izlediğim akşam salondan dayanılmaz bir tepki aldı performansınız. Nasıl bir etkileşim yaşadığınız?
yaşamımda atladığım birtakım boyutlar var. İdrakla ilgili. Algılayabilmek ve kalple ilgili. Manevi bilgiden bahsediyorum. Bu seyirciyle aramdaki etkileşimle fazlaca oluyor. İzlendiğimi biliyor olarak izliyor olmam sorunu… O detayda epeyce fazla kıssa var. Onlarla uğraşmayı aslına bakarsanız fazlaca seviyorum. Ben orada bir oyuncu ve insan olarak kalben ve idrak açısından manevî açıdan bir boyut atlıyorum. Bu boyut atlama sorunu bana şunu öğretti, “Benim varlığım yok galiba”. Sahnede Özge’yi tanımıyorum. O denli biri yok. Sahiden yok. Özge’nin orada kendini feda etme sorunu var. Tahminen de bütün oyuncularda olması gereken. Kendimi ortadan kaldırdığım surece bu işi yapabilirim. Zira ben orada aslında izleyenlerin idrakına, kalbine, ruhuna hizmet ediyorum. Ferdi hiç bir şey yok. Kendimi öne koyamam, geriye de atamam. Lakin ortadan kaldırabilirim. Kendimi ortadan kaldırdığım anda işte o güç, o temas, o alışveriş, o sevecenlik var oluyor.
“Acımasız gerçeklikte fantezi”
Son periyotlarda hayli fazla tek kişilik bayan oyunları izliyoruz. Bu eğilimi nasıl yorumluyorsunuz?
Bu artış kuvvetli lakin sanki neyin gücü diye de sorguluyor muyuz? Hangi boşluğu doldurmaya çalışıyoruz? Bayan sıkıntılarıyla ilgili güya hiç bir vakit çözülemeyecekmiş üzere daima dönüp dolaşan, tekrar eden bir sürü kıssa var. Bunlar çözülmediği sürece bayan oyunları ve bayan sıkıntısı çoğalmaya devam edecek. Bu hem bir taraftan kuvvetli geliyor bana hem bir yandan epeyce üzücü… Keşke oynadığımız oyunlarla, yaptığımız sinemalarla bir biçimde bir şeyleri değiştirebiliyor olsaydık. Çok üzülerek söylüyorum ortasında olduğumuz acımasız gerçeklikte artık fantezi üzere gelmeye başladı.