MÜJDE IŞIL- Sinemamızın son 20 yılına damgasını vuran direktörler içinde elbet Çağan Irmak da var. Tanınan sinemaya istikamet veren, seyirciyle gönülden bağ kuran, gişede yüz güldüren üretimler çektiği üzere özgün sularda kulaç attığı, seyircinin beklentisinden çok kendi denemek istediği üsluba ağırlaştığı sinemalara de imza attı. Her iki kanatta da hayli sevilen sinemaları olması, filmografisinin zenginliğini ispatlıyor. Yakın vakitte “Babam ve Oğlum” üzere kitleleri sürükleyecek ya da “Mustafa Hakkında Her Şey” üzere bağımsız tarafta tesirli üretimlerde imzasını bakılırsamiyoruz ancak her sinemasında sinemaya ve izleyiciye dair sıcak, samimi, âlâ hissetme ve hissettirme maksadını yansıtmaya devam ediyor. “Sevda Mecburi İstikamet” de Irmak’ın hem alıştığımız sinema anlayışının birebir vakitte sinemaya dair değişen bakışını harmanlayan bir üretim.
Filmin başkahramanı Selim Erensoylu, eski bir Yeşilçam yıldızı. bir fazlaca yıldız üzere o da bir mecmuanın müsabakasında birinci olup sinemaya geçiyor. ‘70’lerde Yeşilçam’ın yoksul ancak gururlu karakterlerinin aranılan jönü oluyor. Günümüzde ise dirense de artık kararının kalmadığı televizyon dizilerinde varlığını sürdürmeye çalışıyor. Erensoylu’nun özel ömrü gelgitlerle dolu. Hem meslektaşı birebir vakitte eşi Sevda’nın vefatının akabinde kızı Suna ile baş başa kalıyor.
Yeşilçam’dan bugüne
“Sevda Mecburi İstikamet” birinci 15-20 dakikasında pek dinamik ve mizahi bir yoldan anlatmaya başlıyor öyküsünü. Selim Erensoylu’nun bencilliği ve suyun üzerinde kalma kurnazlığı, alıştığımız Çağan Irmak filmlerindekine pek benzemiyor. Selim’in geçmişi ve Yeşilçam periyodu yardımıyla dökülmüş yaldızları, erkek hâkim zihniyeti ile koyu bir Yeşilçam eleştirisi ya da güldürüsü izleyeceğimiz izlenimine kapılmak mümkün. Lakin sinemanın ismi üzere istikameti de duygusal tarafta; tıpkı Irmak’ın alıştığımız duygusallığı gibi… Açıkçası sinema başladığı istikamette ilerleseydi ne olurdu diye merak ettirmiyor da değil seyirciyi. Lakin Selim’in mütecaviz ve bencil ruhunun negatifliğini izletmektense şifa bulmasını izletmeyi tercih ediyor Irmak. Tam bu noktada sinemanın biçimi da keskin biçimde taraf değiştiriyor. Yeşilçamvari, duygusal bir akışa geçiyor kıssa. Irmak’ın alıştığımız stilinin değişimlerinin örneklerini de görüyoruz daha sonrasında. Genelde sinemalarında baba-oğul kıssası üzerinden kurduğu irtibatı ve çatışmayı bu sefer baba-kız üzerine kuruyor. Lakin sürpriz barındıran bu bağlantıyı geriye dönüşlerle anlatırken, sürprizi açık etmemek için kıssayı o kadar kapatıyor ki bir daha o öyküye dahil olup karakterleri takip etmek zorlaşıyor seyirci için. Güya bir sinemadan farklı bir sinemaya geçiş yapılmış hissi doğuyor.
Irmak’ın sinemasında yaş almış bireyler yani aile büyükleri, bilgelikleri ve suskunlukları ile yeni jenerasyonlara öğretici olurken “Sevda Mecburi İstikamet”te bu işleyiş bilakis dönüyor. Selim çocuğuna yol gösterecek olgunlukta olmadığı üzere dolaylı da olsa ziyan verici bir kişiliğe sahip. Kızı Suna yardımıyla yani genç jenerasyon vesilesiyle dürüstlük, gerçeklik üzere pahaları ediniyor. Konutunu terk etmiş bir baba üzerinden Yeşilçam klişesini kullanırken kendi klişelerini değiştiriyor Irmak bu sinemayla. Suna üzerinden yalan-gerçek ayrımını vurgulaması ise seyirciyle kurduğu (ya da kurmayı hedeflediği) alakanın simgesi üzere. Meslek ömründe kendinden beklenilenleri yapmaktansa kendi istediği işlerle var olma eleştirisini sektörel olarak da toplumsal olarak da okumak mümkün. Selim’in gençliğiyle çatışması da sinemanın kuvvetli damarı lakin onu faal kullanmaktan kaçınmış, hatta senaryodan erken çıkarmış Irmak.
Filmin ana takımı üç oyuncudan oluşuyor; üçü de sineması sırtlayıp rollerinin hakkını veriyor. Selçuk Usul duygusal damarı yakalasa da sinemanın başındaki “güvenilmez” performansı daha akılda kalıcı. Günay Karacaoğlu, yüzünde daima bir hüzünle fakat mizahi gücünü hiç azaltmadan oynuyor. Sinemanın yıldızı ise Selin Şekerci. Sıkıntı karakterinin nüanslarını abartıya kaçmadan yansıtıyor. Yardımcı takımda Sevda Aktolga’yı görmek de güzel bir sürpriz.
Filmin başkahramanı Selim Erensoylu, eski bir Yeşilçam yıldızı. bir fazlaca yıldız üzere o da bir mecmuanın müsabakasında birinci olup sinemaya geçiyor. ‘70’lerde Yeşilçam’ın yoksul ancak gururlu karakterlerinin aranılan jönü oluyor. Günümüzde ise dirense de artık kararının kalmadığı televizyon dizilerinde varlığını sürdürmeye çalışıyor. Erensoylu’nun özel ömrü gelgitlerle dolu. Hem meslektaşı birebir vakitte eşi Sevda’nın vefatının akabinde kızı Suna ile baş başa kalıyor.
Yeşilçam’dan bugüne
“Sevda Mecburi İstikamet” birinci 15-20 dakikasında pek dinamik ve mizahi bir yoldan anlatmaya başlıyor öyküsünü. Selim Erensoylu’nun bencilliği ve suyun üzerinde kalma kurnazlığı, alıştığımız Çağan Irmak filmlerindekine pek benzemiyor. Selim’in geçmişi ve Yeşilçam periyodu yardımıyla dökülmüş yaldızları, erkek hâkim zihniyeti ile koyu bir Yeşilçam eleştirisi ya da güldürüsü izleyeceğimiz izlenimine kapılmak mümkün. Lakin sinemanın ismi üzere istikameti de duygusal tarafta; tıpkı Irmak’ın alıştığımız duygusallığı gibi… Açıkçası sinema başladığı istikamette ilerleseydi ne olurdu diye merak ettirmiyor da değil seyirciyi. Lakin Selim’in mütecaviz ve bencil ruhunun negatifliğini izletmektense şifa bulmasını izletmeyi tercih ediyor Irmak. Tam bu noktada sinemanın biçimi da keskin biçimde taraf değiştiriyor. Yeşilçamvari, duygusal bir akışa geçiyor kıssa. Irmak’ın alıştığımız stilinin değişimlerinin örneklerini de görüyoruz daha sonrasında. Genelde sinemalarında baba-oğul kıssası üzerinden kurduğu irtibatı ve çatışmayı bu sefer baba-kız üzerine kuruyor. Lakin sürpriz barındıran bu bağlantıyı geriye dönüşlerle anlatırken, sürprizi açık etmemek için kıssayı o kadar kapatıyor ki bir daha o öyküye dahil olup karakterleri takip etmek zorlaşıyor seyirci için. Güya bir sinemadan farklı bir sinemaya geçiş yapılmış hissi doğuyor.
Irmak’ın sinemasında yaş almış bireyler yani aile büyükleri, bilgelikleri ve suskunlukları ile yeni jenerasyonlara öğretici olurken “Sevda Mecburi İstikamet”te bu işleyiş bilakis dönüyor. Selim çocuğuna yol gösterecek olgunlukta olmadığı üzere dolaylı da olsa ziyan verici bir kişiliğe sahip. Kızı Suna yardımıyla yani genç jenerasyon vesilesiyle dürüstlük, gerçeklik üzere pahaları ediniyor. Konutunu terk etmiş bir baba üzerinden Yeşilçam klişesini kullanırken kendi klişelerini değiştiriyor Irmak bu sinemayla. Suna üzerinden yalan-gerçek ayrımını vurgulaması ise seyirciyle kurduğu (ya da kurmayı hedeflediği) alakanın simgesi üzere. Meslek ömründe kendinden beklenilenleri yapmaktansa kendi istediği işlerle var olma eleştirisini sektörel olarak da toplumsal olarak da okumak mümkün. Selim’in gençliğiyle çatışması da sinemanın kuvvetli damarı lakin onu faal kullanmaktan kaçınmış, hatta senaryodan erken çıkarmış Irmak.
Filmin ana takımı üç oyuncudan oluşuyor; üçü de sineması sırtlayıp rollerinin hakkını veriyor. Selçuk Usul duygusal damarı yakalasa da sinemanın başındaki “güvenilmez” performansı daha akılda kalıcı. Günay Karacaoğlu, yüzünde daima bir hüzünle fakat mizahi gücünü hiç azaltmadan oynuyor. Sinemanın yıldızı ise Selin Şekerci. Sıkıntı karakterinin nüanslarını abartıya kaçmadan yansıtıyor. Yardımcı takımda Sevda Aktolga’yı görmek de güzel bir sürpriz.