Seyhan Akıncı – Altkat Sanat Tiyatrosu, 10 yaşında bir çocuk artık ve “Çocuk kalmayı, öğrenmeyi, değiştirmeyi göze alarak yola devam etmek niyetindeyiz” diye anlatıyor Müge Saut, 2012’den bu yana gelen süreci. Oyunlar üretiyor, uzak coğrafyalarda tiyatro şenliklerine katılıyor, tiyatro üzerine podcast hazırlıyorlar. Sisifos’un kayasını muvaffakiyetle taşıyan Altkat Sanat Tiyatrosu’nun kurucuları Müge Saut ve Nevzat Süs ile yeni dönem hazırlıklarını ve tiyatrolarının 10 yılını konuştuk.
Altkat Sanat Tiyatrosu bu yıl 10. yaşını kutluyor. Yıldönümleri önemlidir… Çoklukla yola çıkış öykümüzü anımsar, yaptığımız kilometreyi düşünürüz. Sizin için bu 10 yıllık seyahat nasıl geçti?
Müge Saut: Altkat Sanat, 10 yaşında bir çocuk artık ve çocuk kalmayı, öğrenmeyi, değiştirmek istemeyi göze alarak yola devam etmek niyetindeyiz. Tiyatro yapıyorsanız hele Türkiye’de tiyatro yapıyorsanız biraz Sisifos gibisinizdir; sırtımızda bir kayayla dağın doruklarına çıkma gayreti. Bu bütün meslektaşlarımız için geçerli olağan olarak. Geçmişten beri deher neysel çalışmalar yapıyorduk ama elverişli bir yer konusunda arayışımız vardı. Bu süreçte Moda caddesindeki bu yeri bulduk. Evet, küçüktü lakin bizim yüreğimiz tiyatro için daha fazla büyüyordu. Aklımızdaki estetik ve oyunculuk denemelerini yapacaktık. bu biçimdece 2012’de tırmanmaya başladık. Bebeklik periyodunda herkes üzere biz de yanılgılar yaptık lakin artık tiyatromuz bir yörüngeye oturdu. Biz daha geçmişten beri proje tiyatrosu olmayacağımızı kendimize söylemiştik. 10 yıldır tertipli perde açan bir tiyatro hâline geldik. Aylarca çalışıp bir şenlikte oynayıp işimizi rafa kaldırmak istemiyoruz. Bu manasıyla daima izleyicilerimiz için oyunlar ürettik ve bu biçimde sürdüreceğiz.
Pandemi her alanda olduğu üzere tiyatroda da yaralar açtı. Hem Altkat Sanat’ın tıpkı vakitte başka özel tiyatroların ayakta kalabilmesi için neler düzeltilmeli?
Nevzat Süs: Salgının hayatımıza girdiği periyotta son oyunumuzu oynadıktan daha sonra arkadaşlarımıza iki hafta orta veriyoruz demiş ve buluşmak üzere sözleşmiştik. Buluşmamız iki yıl sürdü. Türkiye’de örgütlenme her vakit problemli olmuştur. Bu tiyatrolar için de geçerli bir olgu. Pandemi sürecinde tiyatrolar örgütlenmeyi öğrendi, diyebiliriz. Bunun kazanımı hayli büyük. Ülkemizde bir tiyatro yasası yok. Oyuncuların özlük haklarına ait kanunlar yok. Mesleksel yeterlilik belirlenip sıhhat garantileri oluşmuyor. Paranız var ise prim ödeyip emekli olabilirsiniz. Bütün bunlar için çabalayan “Tiyatromuz Yaşasın İnisiyatifi” pandemi sürecinde oluşturuldu ve gayretleri devam ediyor. Pandemiden hemilk evvel kurulan Tiyatro Kooperatifi de bu uğraşların ortasında. Üstümüzdeki ağır vergi yükü kaldırılmalı. Sponsor alamıyoruz, yasalar yetersiz. Bağış alamıyoruz, hakkımız yok. Bitmeyen eksikler ortasında tüm tiyatrolar var olma savaşı veriyor.
Altkat Sanat olarak iki yeni oyunun duyurusunu yaptınız. Evvel “Gizli Oturum”la başlamak istiyorum. Bir Jean Paul Sartre metni oynamaya karar vermenize niye olan etmenler nelerdi?
N. Süs.: Altkat Sanat olarak felsefi metinleri yorumlamak ilgimizi çekiyor. Ayrıyeten hayatı ve ötürüsıyla toplumun kesimi olan insanı kavramak ve yorumlamak sanatsal ve estetik lisan açısından tiyatromuzla ve gerçek hayatla örtüşüyor. Jean Paul Sartre’ın “Gizli Oturum” oyununda Sarte; varlık ve hiçlik üzerinden araştırdığı insanın hayata bakışını ve fikirlerini kullanmakta. Bireyin benlik duygusu ve öbür bir insanın bakışıyla oluşturduğu yargılar o kişiyi tehdit etmeye başlar. Gerçek bir irtibat kuramayan insanın hayatı cehenneme dönüşür. Sartre bu yapıtında varoluşçuluğu sonuna kadar işliyor. Bizler de sahnelerken buna bağlı kalmaya çalışıyoruz. şüphesiz “Gizli Oturum” bir tez ya da bir bildiri değil, şahısların hayatta davranışlarının onları sürüklediği yerleri işaret ediyor.
“Ten Rengi” bayan cinayetlerini merkezine alıyor. Sanatın uygunlaştırıcı bir tesiri olur mu?
M. Saut.: Bu oyun bayan cinayetlerinin oluş biçiminden hayli toplumla bir hesaplaşma ve erkeğin yetiştirilme biçimiyle ilgili. Erkeğin hükmetme, sahip olma duygusu paralize çok hanımı öldürme hakkı da ortaya çıkıyor. Bu siyasal sistemle de fazlaca temaslı bir olgu. “Ten Rengi” derinlerden, toprağın altından yükselen bir çığlık. Toprağın üstündeyken ve sağken duyulmayan çığlığı bir de buradan haykırmak istedik. Yalnız değiliz biliyoruz. Biroldukca bayan örgütü önemli gayretler sarf ediyor. Biz de kendi alanımızda gayret gösteriyoruz. Çığlığımız duyulacak kuşkumuz yok.
“Güney Kore’de olmak heyecan vericiydi”
Güney Kore’de düzenlenen Geochang Asya Mono Drama Festivali’ne ülkemizden katılan birinci tiyatro kümesi oldunuz. Nasıl bir tecrübeydi bu kadar farklı bir coğrafyada performans sergilemek?
Müge Saut: Türkiye’den bu şenliğe katılmak, “Pantomim” oyunumuzu Güney Kore halkıyla buluşturmak fazlaca heyecanlı ve memnunluk vericiydi. Bizden savaş odaklı bir oyun rica etmişlerdi. Oranın halkının bu biçimde bir hassasiyeti olduğundan kelam etmişlerdi. Biz de bunu gözeterek oyunlarımızı sergiledik. Geri dönüşler fazlaca düzgündü. Büyük bir sevecenlik ve kapsayıcı bir hürmet çerçevesinde irtibatlar kurduk. Uzakdoğu’nun gerek hayat gerek sanat kültürleri bizden çok farklı biz daha epey Batı kaynaklı sanat icra ediyoruz. Onların oyunlarının ortasındaki kodları anlamak orada daha epeyce yaşamakla kontaklı. Buna karşın ülkemizden bir tiyatronun orada olması heyecan vericiydi.
Altkat Sanat Tiyatrosu bu yıl 10. yaşını kutluyor. Yıldönümleri önemlidir… Çoklukla yola çıkış öykümüzü anımsar, yaptığımız kilometreyi düşünürüz. Sizin için bu 10 yıllık seyahat nasıl geçti?
Müge Saut: Altkat Sanat, 10 yaşında bir çocuk artık ve çocuk kalmayı, öğrenmeyi, değiştirmek istemeyi göze alarak yola devam etmek niyetindeyiz. Tiyatro yapıyorsanız hele Türkiye’de tiyatro yapıyorsanız biraz Sisifos gibisinizdir; sırtımızda bir kayayla dağın doruklarına çıkma gayreti. Bu bütün meslektaşlarımız için geçerli olağan olarak. Geçmişten beri deher neysel çalışmalar yapıyorduk ama elverişli bir yer konusunda arayışımız vardı. Bu süreçte Moda caddesindeki bu yeri bulduk. Evet, küçüktü lakin bizim yüreğimiz tiyatro için daha fazla büyüyordu. Aklımızdaki estetik ve oyunculuk denemelerini yapacaktık. bu biçimdece 2012’de tırmanmaya başladık. Bebeklik periyodunda herkes üzere biz de yanılgılar yaptık lakin artık tiyatromuz bir yörüngeye oturdu. Biz daha geçmişten beri proje tiyatrosu olmayacağımızı kendimize söylemiştik. 10 yıldır tertipli perde açan bir tiyatro hâline geldik. Aylarca çalışıp bir şenlikte oynayıp işimizi rafa kaldırmak istemiyoruz. Bu manasıyla daima izleyicilerimiz için oyunlar ürettik ve bu biçimde sürdüreceğiz.
Pandemi her alanda olduğu üzere tiyatroda da yaralar açtı. Hem Altkat Sanat’ın tıpkı vakitte başka özel tiyatroların ayakta kalabilmesi için neler düzeltilmeli?
Nevzat Süs: Salgının hayatımıza girdiği periyotta son oyunumuzu oynadıktan daha sonra arkadaşlarımıza iki hafta orta veriyoruz demiş ve buluşmak üzere sözleşmiştik. Buluşmamız iki yıl sürdü. Türkiye’de örgütlenme her vakit problemli olmuştur. Bu tiyatrolar için de geçerli bir olgu. Pandemi sürecinde tiyatrolar örgütlenmeyi öğrendi, diyebiliriz. Bunun kazanımı hayli büyük. Ülkemizde bir tiyatro yasası yok. Oyuncuların özlük haklarına ait kanunlar yok. Mesleksel yeterlilik belirlenip sıhhat garantileri oluşmuyor. Paranız var ise prim ödeyip emekli olabilirsiniz. Bütün bunlar için çabalayan “Tiyatromuz Yaşasın İnisiyatifi” pandemi sürecinde oluşturuldu ve gayretleri devam ediyor. Pandemiden hemilk evvel kurulan Tiyatro Kooperatifi de bu uğraşların ortasında. Üstümüzdeki ağır vergi yükü kaldırılmalı. Sponsor alamıyoruz, yasalar yetersiz. Bağış alamıyoruz, hakkımız yok. Bitmeyen eksikler ortasında tüm tiyatrolar var olma savaşı veriyor.
Altkat Sanat olarak iki yeni oyunun duyurusunu yaptınız. Evvel “Gizli Oturum”la başlamak istiyorum. Bir Jean Paul Sartre metni oynamaya karar vermenize niye olan etmenler nelerdi?
N. Süs.: Altkat Sanat olarak felsefi metinleri yorumlamak ilgimizi çekiyor. Ayrıyeten hayatı ve ötürüsıyla toplumun kesimi olan insanı kavramak ve yorumlamak sanatsal ve estetik lisan açısından tiyatromuzla ve gerçek hayatla örtüşüyor. Jean Paul Sartre’ın “Gizli Oturum” oyununda Sarte; varlık ve hiçlik üzerinden araştırdığı insanın hayata bakışını ve fikirlerini kullanmakta. Bireyin benlik duygusu ve öbür bir insanın bakışıyla oluşturduğu yargılar o kişiyi tehdit etmeye başlar. Gerçek bir irtibat kuramayan insanın hayatı cehenneme dönüşür. Sartre bu yapıtında varoluşçuluğu sonuna kadar işliyor. Bizler de sahnelerken buna bağlı kalmaya çalışıyoruz. şüphesiz “Gizli Oturum” bir tez ya da bir bildiri değil, şahısların hayatta davranışlarının onları sürüklediği yerleri işaret ediyor.
“Ten Rengi” bayan cinayetlerini merkezine alıyor. Sanatın uygunlaştırıcı bir tesiri olur mu?
M. Saut.: Bu oyun bayan cinayetlerinin oluş biçiminden hayli toplumla bir hesaplaşma ve erkeğin yetiştirilme biçimiyle ilgili. Erkeğin hükmetme, sahip olma duygusu paralize çok hanımı öldürme hakkı da ortaya çıkıyor. Bu siyasal sistemle de fazlaca temaslı bir olgu. “Ten Rengi” derinlerden, toprağın altından yükselen bir çığlık. Toprağın üstündeyken ve sağken duyulmayan çığlığı bir de buradan haykırmak istedik. Yalnız değiliz biliyoruz. Biroldukca bayan örgütü önemli gayretler sarf ediyor. Biz de kendi alanımızda gayret gösteriyoruz. Çığlığımız duyulacak kuşkumuz yok.
“Güney Kore’de olmak heyecan vericiydi”
Güney Kore’de düzenlenen Geochang Asya Mono Drama Festivali’ne ülkemizden katılan birinci tiyatro kümesi oldunuz. Nasıl bir tecrübeydi bu kadar farklı bir coğrafyada performans sergilemek?
Müge Saut: Türkiye’den bu şenliğe katılmak, “Pantomim” oyunumuzu Güney Kore halkıyla buluşturmak fazlaca heyecanlı ve memnunluk vericiydi. Bizden savaş odaklı bir oyun rica etmişlerdi. Oranın halkının bu biçimde bir hassasiyeti olduğundan kelam etmişlerdi. Biz de bunu gözeterek oyunlarımızı sergiledik. Geri dönüşler fazlaca düzgündü. Büyük bir sevecenlik ve kapsayıcı bir hürmet çerçevesinde irtibatlar kurduk. Uzakdoğu’nun gerek hayat gerek sanat kültürleri bizden çok farklı biz daha epey Batı kaynaklı sanat icra ediyoruz. Onların oyunlarının ortasındaki kodları anlamak orada daha epeyce yaşamakla kontaklı. Buna karşın ülkemizden bir tiyatronun orada olması heyecan vericiydi.